پایان نامه بررسی و مقایسه فعالیت‏های شغلی در میان عشایر
نوشته شده توسط : مدیر سایت

فـهـرسـت مـطـالـب

صفحه

فـصـل اول : کـلـیـات  11
1ـ 1ـ  مـقـدمـه 12
2ـ 1ـ طـرح مسئـلـه 14
3ـ 1ـ سئوالات تحقیق 19
4ـ 1ـ  اهـمـیـت و ضرورت تـحـقـیـق 20
5ـ 1ـ اهداف تحقیق 22
6ـ1ـ زمان پژوهش 23
7ـ1ـ ابهامات و مشکلات تحقیق 23
8ـ1ـ انگیزه تحقیق 24
9ـ1ـ ابزار تحقیق 24
10ـ 1ـ  روش تـحـقـیـق 24
1ـ 10ـ 1ـ تکنیک های تحقیق 31
1ـ 1ـ 10ـ 1ـ مـشـاهـده  31
2ـ 1ـ 10 ـ 1ـ  مـصـاحـبـه 32
3ـ 1ـ10 ـ 1ـ  مـطـالـعـه اسـنـاد و مـدارک 33
4ـ 1ـ10ـ 1ـ  عـکـس 33
11ـ 1ـ چـارچـوب نـظـری 34
1ـ 11 ـ1 ـ نـظـریـه کارکردگـرایـی 34
1ـ 11ـ1 ـ نـظـریـه نوآوری 38
12ـ 1ـ پـیـشـیـنـه تحـقـیـق 43
13ـ1ـ مفاهیم و اصطلاحات 47
 

 

 

 

 

فـصـل دوم : میدان تحقیق 51
1ـ 2ـ  اسـتـان فـارس 52
2ـ 2ـ شـهـرسـتـان مُهر 55
1ـ2ـ 2ـ مـوقـعـیـت جـغـرافـیـایـی 55
2ـ 2ـ 2ـ جـغـرافـیـای انـسـانـی 58
1ـ2ـ2ـ2ـ تعداد و سیر تحول جمعیت طی چهار دوره سرشمـاری 58
2ـ2ـ2ـ2ـ تـوزیـع جـمـعـیـت 60
3ـ2ـ2ـ2ـ تـراکـم جـمـعـیـت 63
4ـ2ـ2ـ2ـ وضـعـیـت سـواد 63
‌5ـ2ـ2ـ2ـ تـرکـیـب سـنـی و جـنـسـی 65
3ـ2ـ2ـ اقـتـصـادی و انـرژی 65
3ـ2ـ عـشـایـر 67
1ـ3ـ2ـ‌وضعیت‌موجود در‌جامعه‌عشایری‌براساس‌سرشماری1377 70
2ـ3ـ2ـ سـرشـمـاری عـشـایـر کـوچـنـده سال 1377 72
3ـ3ـ2ـ توزیع‌جمعیت6ساله‌وبیشترعشایری‌کشوربرحسب‌وضع‌سواد 72
4ـ3ـ1ـ آمـار دام مـتـعـلـق بـه عـشـایـر 72
5ـ3ـ2ـ اراضـی زراعـی مـتـعـلـق بـه عـشـایـر 72
6ـ3ـ2ـ‌آمارجمعیتی‌عشایرداوطلب‌اسکان‌برحسب‌محل‌موردنظربرای‌اسکان 73
7ـ3ـ2ـ آمار جمعیتی عشایر بر حسب  علاقه به اسکان یا کوچ 73
8ـ3ـ2ـ جـامـعـه مـورد مـطـالـعـه (روستای کریم آباد) 75
   
فـصـل سوم : فعالیت‏ها و ویژگی‏های اقـتـصادی عشایر مورد مطالعه قبل از اسکان 84
1ـ 3ـ فعالیت‏های اقتصادی 84
1ـ 1ـ 3ـ صـنـایـع دسـتـی و فـرش بـافـی 86
2ـ 1ـ 3ـ بـافـت سـیـاه چـادر 91
3ـ 1ـ 3ـ تـولـیـد مـحـصـولـات مـخـتـلـف لـبـنـی 92
4ـ1ـ3ـ فـعالـیت‏های‏مـبتنی بـر نـگهـداری، پرورش، چـرا دام‏هـا 94
2ـ3ـ ویـژگـی‏هـای فعالیت های شـغـلـی و اقـتـصـادی 96
1ـ2ـ 3ـ اقـتـصـاد نـیـمـه خـود کـفـا و تـقـریـبـاً خـود کـفـا 97
2ـ2ـ 3ـ اقـتـصـاد بـسـتـه مـعـیـشـتـی 97
3ـ2ـ3ـ تـولـیـد بـرای مـصـرف 98
4ـ2ـ 3ـ تکنـولوژی ابتدائی در تهیـه و ساخـت مـحـصـولات 99
5ـ2ـ 3ـ نـوع مـعـیـشـت غـالـب مـبـتـنـی بـر دامـداری 99
6ـ2ـ 3ـ زنـدگـی اقـتـصـادی پـر مـشـقـت 99
7ـ2ـ 3ـ رابـطـه کـاری خـانـوادگـی 99
   
فـصـل چهارم : دلایـل و ریشه‌های اسـکـان 101
1ـ4ـ خـلـع سـلاح و اسـکان عـشـایـر ایـران 105
2ـ4ـ اصـلاحـات ارضـی 108
3ـ4ـ  مـلـی کـردن جـنـگل هـا و مـراتـع 110
4ـ4ـ نـفـوذ سـاختـار شـهری 111
5ـ 4ـ بسط نهاد‌های فرهنگی جدید 112
6ـ4ـ عـدم تـوانـائـی مـالـی ، دسـت دادن دام هـا و فقر اقتصادی 113
7ـ4ـ دلایـل شـخـصـی 114
   
فـصـل پنجم : تـحـولات عـشـایـر مورد مطالعه پـس از اسـکـان 116
1ـ5ـ تغییر رفتارهای گروهی 117
2ـ5ـ گسترش ارتباطات 119
3ـ5ـ تغییر اشکال معیشتی 120
4ـ5ـ روابط جدید با دستگاه‌های دولتی 123
5ـ5ـ نیازهای جدید 124
6ـ5ـ افزایش نرخ با سوادی 125
1ـ 6ـ 5ـ بالا رفتن سطح آگاهی افراد 127
2ـ 6ـ 5ـ تأثـیر بر پایـگاه اجتـماعی افـراد 128
3ـ 6ـ 5 ـ مهاجرت 128
4ـ 6ـ 5 ـ ایجاد هنجارهای اجتماعی و الگوهای رفتاری جدید 129
5ـ 6ـ 5 ـ تحول در ملاک های ازدواج 129
6ـ 6ـ 5 ـ شکاف میان دو نسل 130
   
فـصـل ششم: فعالیت‏ها و ویژگی‏های اقتصادی پس از اسکان عشایر روستای کریم‏آباد 131
1ـ 6ـ فعالیت‏های اقتصادی 132
1ـ1ـ 6ـ دامـداری و فـعـالـیـت هـای وابـسـتـه 132
2ـ1ـ6ـ صنایع دستی 134
3ـ1ـ 6ـ بـاغـبـانـی 136
4ـ1ـ 6ـ فـعـالـیـت در شـرکـت هـای صـنـعـتـی 139
5ـ1ـ 6ـ پـرورش زنـبـور عـسـل 140
6ـ1ـ 6ـ مـشـاغـل خـدمـاتـی 142
7ـ1ـ 6ـ کـشـاورزی 143
2ـ6ـ ویژگی‏های اقتصادی 144
1ـ2ـ6ـ خانواده به عنوان اصلی ترین واحد تولید 144
2ـ2ـ6ـ  گـسـتـرش خـانـواده‏هـای هـسـتـه‏ای و مـسـتـقـل 145
3ـ2ـ6ـ نوع معیشت غالب بر دامداری 146
   
فـصـل هفتم : تفاوت یکجانشینی عشایر با یکجانشینی روستایی در شهرستان مُهر 147
1ـ7ـ کشاورزی 148
1ـ نوع محصول تولید شده 148
2ـ کشاورزی به عنوان یک شغل و فعالیت اقتصادی 149
3ـ سابقه کشاورزی متفاوت 149
2ـ7ـ دامـداری 150
1ـ سـابـقـه دامـداری 150
2ـ دامداری به عنوان شغل و فعالیت اصلی 151
3ـ نوع دام‏ها 152
4ـ نوع تغذیه دام‏ها 153
   
ـ نتیجه‏گیری 155
   
ـ فـهـرسـت مـنـابـع 161

 

 

 

ـ فهرست عکس‏ها

شماره عکس موضوع عکس  
عکس شماره (1) کوچ عشایر قشقایی 27
عکس شماره (2) چهره یک مرد قشقایی 27
عکس شماره (3) زوج کهنسال عشایری در شهرستان مُهر 28
عکس شماره (4) خانواده عشایری در زیر سیاه چادر 29
عکس شماره (5) استفاده از چادرهای جدید در میان عشایر 35
عکس شماره (6) سیاه‌چادر درمیان‌عشایرمنطقه به‌مانندگذشته کارایی‌چندانی ندارد 36
عکس شماره (7) قبرستان تاریخی فال 56
عکس شماره (8) آسیاب آبی خوزی 56
عکس شماره (9) حمام وراوی 57
عکس شماره (10) استودان‏های خوزی 57
عکس شماره (11) بخش انرژی شهرستان مُهر 66
عکس شماره (12) پالایشگاه در حال ساخت 67
عکس شماره (13) تابلو روستای کریم‏آباد 75
عکس شماره (14) نمای کلی روستای کریم‏آباد 78
عکس شماره (15) نمایی از یک خانه در روستای کریم‏آباد 80
عکس شماره (16) نمایی از درون یک خانه در روستای کریم‏آباد 82
عکس شماره (17) راه‏سازی به روستا 82
عکس شماره (18) لوله‏کشی آب به روستا با سرمایه و هزینه روستائیان 83
عکس‏های شماره

(19 و 20)

درچند سال اخیر امکاناتی به روستائیان اختصاص یافته است که از آن جمله می‏توان به برق و تلفن اشاره نمود 83
عکس شماره (21) دام‏های عشایری 85
عکس شماره (22) طرح فرش عشایری و وسائل بافت آن 87
عکس شماره(23) فرش عشایری 88
عکس شماره(24) بافت جاجیم 91
عکس شماره (26) سیاه‏چادرهای مورد استفاده در میان عشایر 92
عکس شماره(27) تهیه کشک در میان عشایر روستای کریم‏آباد 93
عکس شماره(28) زن عشایری در حال تهیه ماست 94
عکس شماره (29) کودک عشایری در حال چرای دام‏ها 95
عکس شماره(30) چوپانان عشایری 96
عکس شماره (31) دبستان ابتدایی در روستای کریم آباد 127
عکس شماره(32) دامداری در روستای کریم‏آباد 132
عکس شماره(33) دامداری امروزه به مانند گذشته در میان عشایر صورت نمی‏گیرید 133
عکس شماره(34) به دست آوردن کره از شیر گوسفندان برای تغذیه 134
عکس شماره(35) تمامی اعضاء خانواده در بافت فرش کمک می‏کنند 135
عکس شماره(36) فرش یکی ازصنایع معمول در میان عشایر روستای کریم‏آباد 136
عکس شماره(37) باغ مرکبات متعلق به روستائیان 137
عکس‌های شماره

(38 و39)

اشتغال عده‏ای از عشایر روستای کریم‏آباد به عنوان باغبان در باغات 138
عکس‌شماره (40) شروع به ساخت پالایشگاه گاز در شهرستان مُهر (پارسیان) 140
عکس‌شماره (41) شروع به کار پالایشگاه گاز عسلویه (پارس جنوبی) 140
عکس‏های‌شماره

(42 و 43)

مشاغل جدید در میان عشایر اسکان یافته شهرستان مُهر (پرورش زنبور عسل) 141
عکس شماره(44) رانندگی یکی از مشاغل جدید در میان عشایر روستا 142
عکس شماره(45) زمین‏های زیر کشت عشایر 143
عکس شماره(46) دامداری در روستای کریم‏آباد 151
عکس شماره(47) دامداری در خانه روستاهای شهرستان مُهر 152
عکس شماره(48) محل نگه‏داری دام‏ها در روستای کریم‏آباد 154

 

 

ـ فهرست نقشه ‏ها

شماره نقشه موضوع نقشه  
نقشه شماره (1) نقشه ایران 53
نقشه شماره (2) نقشه استان فارس 59
نقشه شماره (3) نقشه شهرستان مُهر 62

 

 

ـ فهرست جداول

شماره جدول موضوع جدول  
جدول شماره (1) تعداد بخش ها ، شهرها و دهستان های کشور برحسب استان و شهرستان در پایان اسفند 1381 54
جدول شماره (2) ناحیه مورد مطالعه در سرشماری 1345 58
جدول شماره (3) ناحیه مورد مطالعه در سرشماری 1355 58
جدول شماره (4) ناحیه مورد مطالعه در سرشماری 1365 58
جدول شماره (5) ناحیه مورد مطالعه در سرشماری 1375 60
جدول شماره (6) ویژگی های جمعیتی شهرستان مُهر در سال 1380 60
جدول شماره (7) توزیع جمعیت بر حسب بخش به تفکیک جنس در سال1380 61
جدول شماره (8) توزیع جمعیت نقاط روستائی  بر حسب بخش به تفکیک 61
جدول شماره (9)

 

توزیع جمعیت نقاط روستایی بر حسب بخش به تفکیک جنس در سال 1380 61
جدول شماره (10) تعداد آبادی های دارای سکنه شهرستان‏بر حسب بخش و به تفکیک تعداد خانوار 61
جدول شماره (11) جمعیت و مساحت به تفکیک بخش در سال 1380 63
جدول شماره (12)

 

درصد جمعیت 6 ـ 24 ساله در حال تحصیل بر حسب‏گروه‏های عمده سنی به تفکیک نقاط شهری و روستایی به صورت درصد 64
جدول شماره (13) درصد باسوادان در جمعیت 6 ساله و بیشتر بر حسب گروه های سنی به تفکیک سن و جنس به درصد  
جدول شماره (14) تخمین جمعیت عشایری در کتاب گنج شایگان 69
جدول شماره (15) تخمین جمعیت عشایری در کتاب آشنایی با جامعه عشایری ایران 70
جدول شماره (16) خانوار و جمعیت ایل ها و طایفه‎های مستقل بیش از  20 خانوار و استان های محل استقرار آنها 71
جدول شماره (17) تـوزیـع جـمـعـیـت 6 سـالـه و بـیـشـتـر عـشـایـری کـشـور بـر حـسـب وضـع سـواد 71
جدول شماره (18) آمـار دام مـتـعـلـق بـه عـشـایـر 72
جدول شماره (19) اراضـی زراعـی مـتـعـلـق بـه عـشـایـر 72
جدول شماره (20)

 

آمـار جـمـعـیـتـی عـشـایـر داوطـلـب اسـکـان بـرحـسـب مـحـل مـورد نـظـر بـرای اسـکـان 73
جدول شماره (21) آمـارجـمـعـیـتـی عـشـایـر بـرحـسـب عـلاقـه‌بـه اسـکان یـا کـوچ 73

 

جدول شماره (22)

 

جمعیت عشایری در استان های کشور به ترتیب تعداد خانوار ییلاقی و قشلاقی 74
جدول شماره (23) ترکـیـب سـنـی و جـنسـی روسـتـای کـریـم‌آبـاد 77
جدول شماره (24) فعالیت اقتصادی در میان عشایر کریم‌آباد 81
جدول شماره (25) مقایسه ‌خانوارهای‌ کوچ‌رو ایل‌قشقایی در سال‌های 1353و1361 103

 

 

فـصـل اول

 

 

 

 

 

 

ـ مـقـدمـه

ـ طـرح مسئله

ـ سئولات تحقیق

ـ اهـمـیـت تـحـقـیـق

ـ اهداف تحقیق

ـ انگیزه تحقیق

ـ ابزار تحقیق

ـ جامعه مورد مطالعه

ـ مبهمات و مشکلات تحقیق

ـ زمان پژوهش

ـ روش تـحـقـیـق

ـ چـارچـوب نـظـری

ـ پـیـشـیـنـه تحـقـیـق

ـ مفاهیم و اصطلاحات

 

1ـ1ـ مـقـدمـه

تاریخ ایران در طول قریب 2500 سال و حتی بیشتر (قریب 2800 سال) و تا زمان سلسله پهلوی، همواره حکومت ایلات و قبایل بوده است. یک ایل، مثلاً قاجار‏ها، روی کار می‏آمدند و پس از مدتی به دلایل مختلف از عرصه حکومت حذف می‌شد و جای خود را به ایل دیگر  می‌دادند. این آمدن و رفتن‌ها پس از استقرار اسلام در میان مردم ایران نیز تداوم یافت تا به عصر پهلوی رسید.

 در دوره پهلوی و در زمان حکومت رضاشاه بود که اولین سلسله حکومتی که پایه ایلی و قبیله‏ای نداشت در ایران روی کار آمد. با توجه به ساختار اجتماعی و سیاسی و قدرت رؤسای ایلات و قبایل ایران و نیز اینکه اغلب ایلات و عشایر ایران به خصوص در اواخر عصر قاجار مسلح بودند، رضا شاه همواره از قدرت ایلات و حرکت آنان نگران بود، تصمیم گرفت که به اسکان آنان اقدام نماید.

اسکان یک ایل، عشیره و یا یک قبیله به نوعی شکستن ساختار اجتماعی و خرد کردن بافت قدرت در آنان تلقی می‌شد و به این ترتیب دولت می‌توانست آسان‌تر بر ایلات و قبایل غلبه یافته و با سهولت بیشتری آنان را خلع سلاح نموده و آنان را در کل آسان‌تر در کنترل خود درآورد.

طرح اسکان عشایر که با شیوه زندگی آنها علی‏الاصول، مغایرت فراوانی داشت با مقاومت اغلب آنان مواجه گردید ولی دولت مرکزی به تدریج این مقاومت‏ها را در هم شکست و کم و بیش بر قدرت عشایر فایق آمد.

پس از انقلاب اسلامی به رغم آنکه حدود 50 سال از اولین طرح‌های اسکان عشایر و مقامت ایلات و قبایل مختلف می‌گذشت و شرایط در این زمان بسیار تغییر کرده بود، دولت باز هم به دلایل مختلفی که بیشتر می‌توان به دلایل امنیتی و اقتصادی در آنها در اولویت باشد موضوع اسکان عشایر را در برنامه خود قرار داده که آخرین آنها نیز لایحه برنامه چهارم توسعه است که به آن اشاره و پرداخته شده است.

کوچندگی ظاهراً قدیمی‌ترین شیوه‌های زیست در ایران بوده است و به نظر می‌رسد در دورانی بسیار قدیم، قبایل کوچنده عشایری بیشتر جمعیت ایران را تشکیل می‌دادند. اما با توجه به کوچندگی و در حال کوچ بودن این جمعیت به صورت گسترده و دائم، تقریباً تخمین زدن آمار و ارقام مربوط به این جمعیت بسیار مشکل به نظر می‌رسد. با توجه به تغییر و تحولات اخیر در جامعه ایران و حتی با تاثیرپذیری از از تحولات جهانی، تعداد این عشایر کوچنده بسیار کاهش یافته است و امروزه به حدود 2% رسیده است. 

با توجه به پتانسیل‌های موجود عشایر کشور در جهت تولید مواد مصرفی و صنایع مورد نیاز مردم و همچنین جاذبه‌های فرهنگی و مردم‌شناسی آنان، تاکنون این ظرفیت‌ها از سوی مسؤولان نادیده گرفته شده به گونه‌ای که عشایر در حال حاضر دارای مشکلات بی‌شماری هستند.

مطالعه و پژوهش‏های اقتصادی در جوامع سنتی و عشایری که اساس اقتصادی آن بر پایه دامداری بوده است و امروزه با تغییراتی کشاورزی و سایر مشاغل در کنار آن قرار گرفته‏ است، از جمله موضـوعات مهم در مردم‏شناسی است که این امر، باب جـدیدی را در مطالعه این جوامع، علاوه بر مردم‌شناسی ایلات و عشایر، گشوده است که آن مردم‏شناسی اقتصادی عشایر است که به تجدید نظر در برخی از مفاهیم اقتصادی در میان عشایر می‏پردازد. از جمله این مفاهیم می‏توان به «اقتصاد تأمین بقاء» (طبیبی، 1371 :165) اشاره نمود. چنین اقتصاددانانی که از نظر وی این اصطلاح را به کار برده‏اند در برخورد با پژوهش‏ها و تحقیق‏های انسان‏شناسانه به این امر واقف گشته‏اند که نیازهای معنوی نیز در اقتصاد این جوامع بسیار تأثیرگذار هستند.

در مطالعه جوامع عشایری می‏توان پیوستگی میان ارزش‌‏های اقتصادی را با سایر ارزش‏های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را مشاهده نمود و از سویی دیگر نتایج اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را در سیستم تولید و فعالیت‏های اقتصادی مختلف مؤثر دانست.

یکی از مهمترین بحث‏هایی که در رابطه با عشایر می‌توان عنوان نمود بحث اسکان عشایر است. در گذشته در شهرستان مُهر تعداد عشایری که قشلاق خود را در این شهرستان می‏گذراندند بسیار فراوان بوده‏اند، اما امروزه فقط تعداد اندکی از این عشایر زمستان‏ها را در این منطقه به سر می‏برند و تعداد آنها سال به سال در حال کاهش است. در شکل وسیع‏تر آن، این مسأله در سایر نقاط نیز قابل مشاهده است.

در قرن نوزدهم جمعیت عشایری بین 25 تا 50 درصد از کل جمعیت ایران را تشکیل می‏داده است. این تعداد در اوائل قرن نوزدهم به 2/30 درصد از کل جمعیت ایران را شامل می‏شده است (صفی‏نژاد، 1375 :41) تعداد کل عشایر ایران در سرشماری سال 1355 به 14 درصد می‏رسد. در آخرین سرشماری عشایر کوچنده کشور این آمار کمتر از 2 درصد بیان شده است (بلوکباشی، 1382 : 39) . این کاهش جمعیت عشایری ایران در این سال‏ها را می‏توان نتیجه مستقیم اسکان عشایر دانست. در تحقیق حاضر سعی بر آن است به جنبه‏های ویژه‏ای از این اسکان در شهرستان مُهر در میان دسته‏ای از عشایر قشقایی بپردازیم. 

2ـ1ـ طـرح مـسـالـه

دربند «ی» ماده 30 برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اسکان عشایر به عنوان یکی از راه‏حل‏هایی که می‏تواند برای جمعیت عشایری سودمند و مفید واقع شود، مطرح گردیده است. در این بند اسکان عشایر به این صورت پیشنهاد شده است: «سامان‏دهی اسکان عشایر از نظر اقتصادی، معـیشتی و اشـتغال با حـفظ توانمندی های تولید مسکن، ایـجاد امـکانات زیر بنایی و خدمات رسانی به میزان حداقل پنجاه درصد (50%) از جمعیت عشایر». (مهاجر،1382)

در این بند چنین به نظر می‏آید که سیاست گام به گام و تدریجی اسکان عشایر به صورتی در نظر گرفته شده است که برای نیمی از آنها کارایی دارد و از این رو مسائلی مانند مسکن، خدمات عمومی و زیربنایی مد نظر واقع شده است. همچنین باید در نظر داشت که اینکه به جمعیت اسکان داده شده خدماتی داده شود یک امر است و اینکه اصولاً جمعیت عشایری را به اجبار اسکان دهند یک امر دیگر.

امـا اصـولی‏تریـن سـئوالاتـی که در رابـطه با ایـن مطلـب قابل بیان می‏باشـد به شـرح ذیل است:

· عشایر که علی‏الاصول کوچنده و دامپرور هستند، با اسکان و تغییر شیوه زندگی‏شان امکان تداوم زندگی دارند؟

· اصولاً اسکان و یکجانشینی بر تولید و زندگی این گروه تاثیر منفی نمی‏گذارد؟

· اینکه اساساً اسکان و یکجانشینی در کل به سود آنها بوده است و آنها از این امر راضی هستند یا نه؟

نکته دیگر اینکه طبق قانون نمی‌توان افراد به سکونت در جایی و یا عدم امکان اقامت مجبور ساخت (مگر در موارد استثنایی). در مورد این مطلب باید عنوان شود که در بین مسیر‌هایی که عشایر از آنها کوچ می‏کردند، معمولاً برخی از عشایر از مسیر‏هایی عبور می‏کردند که خسارات و آسیب‏های فراوانی از سوی دام‏های عشایری به مزارع و زمین‏های کشاورزی اطرافشان وارد می‏آوردند که در بسیاری از موارد باعث نزاع و درگیری این کوچندگان و یکجانشینان آسیب دیده می‏شد.

حال باید پرسید که آیا عشایر اصولاً علاقه به اسکان دارند؟ به ویژه آنکه بسیاری از آنان سرزمین‏های بسـیار وسیعی را از دسـت می‏دهنـد و به زندگی در زمـین کوچک محدود می‏شوند . لذا باید از آنها در مورد این مسأله تحقیق و بررسی شود و میزان رضایت آنان در مورد اسکان از خلال این گونه تحقیقات حاصل آید.

در این تحقیق سعی خواهد شد با شناخت زمینه‏های سنتی و تاثیرات تحولات جدید بر ساخت‏های سنتی، ساخت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و . . . عشایر مورد بررسی واقع شود. همچنین آنچه در این جا حائز اهمیت جلوه می‏کند، میزان و نوع پذیرش این تحولات از سـوی این عشایر، طی این تحولات و نوآوری‏ها و در طول زمان و روند اسکان آنان است.

همچنین برای بررسی بهتر سعی خواهد شد مقایسه‌ای میان اوضاع و احوال عشایر و ایلات در زمینه‌های مختلف صورت پذیرد و قواعـد[1] کلـی زندگی آنها قبل و بعد از اسکان مورد بررسی واقع شود. به دلیل آنکه کلیه جنبه‌های زندگی عشایـر، همراه با یکجانشـین شدن آنان دستخوش تغییر شده به گونـه‌ای، صورت‌های مختـلف زندگی آنها نیز متحول شد، شناخت این تغییر و تحولات می‌تواند ما را با زندگی و روند نوآوری، پیشـرفت و توسعه عشایر آشنا سازد. مهمترین مسأله‌ای که در اینجا می‌تواند مورد شناسایی واقع شود، میزان و نوع رابطه‌ای است که ایلات و عشایر با روستانشینان و شهرنشینان اطراف خود دارند. به دلیل متفاوت بودن فرهنگ زندگی و معیشت عشایر و ایلات با شهر نشینان و روستائیان، تلاقی و برخورد این دو فرهنگ و این دو دسته در نوع خود بسیار حایز اهمیت است، هرچند که ممکن است دیگر امروزه نتوانیم عشایر و ایلات یکجانشین را در فرهنگی خارج از فرهنگ روستایی جای دهیم، اما به دلیل متفاوت بودن پایه‌های اولیه و اساسی فرهنگی این اقوام و این دسته‌ها و آداب و رسوم و نوع معیشت و دیگر زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی این دو دسته، باز هم، تفاوت‌های عمیقی در سراسر زندگی آنان قابل مشاهده است، یکی از اساسی‌ترین مباحث تحقیق، پرداختن به این جنبه‌های مختلف زندگی عشایر و ایلات یکجانشین با روستاهای اطراف و نوع برخورد و تماس این دو دسته با یکدیگر خواهد بود که با این وجود بسیاری از ابهامات مختلف برای ما روشن خواهد شد.

در زندگی روزمره ما، آنچه که بیش از هر عامل دیگری در شکل دادن به جنبه‏های مختلف آن تاثیر دارد فرهنگ است. فرهنگ درون یک جامعه یک جریان تاریخی است که از نسل‏های پیشین به ما رسیده است و جنبه تاریخی بودن آن کاملاً محرز است، زیرا دائماً در حال حرکت است و پیوسته در حال دگرگون ساختن خود‌، اعضایش، محیطش و سایر فرهنگ‏هایی که با آنها در ارتباط است از آنجا که چنین دگرگونی هایی باعث تغییرات در روابط اجتماعی بین انسان‌ها می‌گردند بررسی آنها امری ضروری است.

«همه جوامع در هر زمان و در هر حال در کشاکش نسبی تنش‌های مخصوص خود هستند هر جامعه را می‌توان به صورت صحنه رویارویی و تأثیرات متقابل دو نیرو فرض کرد. یکی نیرویی که مردم را به طرف تغییر می‌کشاند دیگری نیرویی که آنان را به حفظ وضع موجود وامی‌دارد نیروی اول تلاش می‌کند که برای استقرار خود توازن نیروی دوم را به هم بزند و دومی سعی دارد، تا اولی را از رسیدن به مقصود باز دارد. از آن جا که گرایش به تغییر، اصل بنیادین فرهنگ است همیشه نیروی نوآور با کنار زدن تدریجی یا سریع نیروهایی که حافظ وضع موجود هستند جایی برای خود باز می‌کنند و موجب تغییر می‌گردد» (فاستر، 1378: 45).

هم چنین «بررسی های انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی حاکی از آن است که عوامل مختلفی چون اختراعات، اکتشافات، نوآوری‌های (مادی یا ایدئولوژیکی)، افزایش جمعیت، تحولات اکولوژیکی، جنگ، تماس فرهنگ‌ها و غیره همگی در تغییرات فرهنگی دخالت دارند، روی هم رفته عوامل تغییر و تحول یا داخلی‌اند یا از خارج سرچشمه گرفته و در نتیجه تماس بین جوامع به فرهنگ های دیگر راه می‌یابند اصولاً تجربه نشان داده است که جوامع دارای تکنولوژی پیشرفته، دیگر جوامع را تحت تأثیر قرار می‌دهند» (امان‌الهی، 1362: 103).

بنابراین می‌توان گفت انقلاب تکنولوژیکی جریانی است که از دو قرن پیش تاکنون، تغییرات عمیقی در جامعه غربی و در دنیا بوجود آورده است، جریان صنعتی شدن، رشد شهرنشینی، افزایش تولید و سرعت در وسایل ارتباطی و حمل و نقل و غیره، تنها تظاهرات خارجی یا پدیده‌های ظاهری انقلاب صنعتی محسوب می‌گردند و در حقیقت مجموعه حیات اجتـماعی و انسـانی از این انقـلاب مـتأثر گردیـده اسـت. زنـدگی خـانـوادگـی، زندگـی مذهـبی، ادبیات، هنر، پوشاک و غیره همه و همه عمیقاً و سریعاً در مدت زمان بسیار کوتاهی دستخوش دگرگونی قرار گرفته‌اند و امروزه نیز انقلاب تکنولوژیک ادامه دارد.

 عشایر ایران از جمله اقشار مختلف ایران هستند که در چند دهه اخیر به دلایل فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی گوناگون در میان آنها تغییرات و نوآوری‌های شدیدی در زمینه‏های مختلف به وقوع پیوسته است که زندگی آنان را دگرگون کرده است. با اشاعه نوآوری‌ها و ورود تکنولوژی‌‌های مدرن که پس از اجرای اصلاحات ارضی و وقوع انقلاب اسلامی رخ داد، از جمله گسترش وسایل ارتباط جمعی، ابزار و وسایل تکنولوژیکی، تأسیس مدارس نوین، احداث جاده‌ها، تأسیس ادارات دولتی و انتقال قدرت به دولت، تغییراتی عمده در حوزه‌های مختلف پدیدار گشته است .

تغییر و تحولاتی که در زندگی عشایر ایران به صورت کلی شکل گرفته است، همزمان با چندین عامل اساسی بوده است که برگرفته از دلایل سیاسی است که توسط حکومت‌ها رخ داده است. از مهمترین این دلایل به قدرت رسیدن رضاخان است که با طرح اسکان عشایر، تحولاتی را در رابطه با عشایر ایران به وجود آورد که این مسئله تنازعاتی را میان عشایر با دولت مرکزی شکل داده بود.

 در زمان پهلوی دوم، هر چند که دوباره تا حدودی رؤسا و خوانین عشایر توانستند نظام‏های ایلی را دوباره به وجود آورند، اما اصلاحات ارضی در این زمان در جنبه‏های متفاوتی تحولات عشایر را دامن می زد. اصلاحات ارضی به دلیل تغییر در تقسیم‌بندی زمین‏های مالکان بزرگ که از خوانین شهرستان بودند، با زیر و رو کردن ساخت‌های سنتی همراه شد که همین امر تنازعاتی را برای خوانین، اربابان و مالکان عمده با دولت مرکزی به همراه داشت. روی هم رفته این تنازعات در زندگی عشایر تغییرات عمیقی را شکل داده بود. در آخرین مرحله نیز همزمان با انقلاب ایران در سال 1357 هجری خورشیدی تغییرات بی‌سابقه‏ای در ایلات و عشایر ایران به وجود آمد که بیشتر این تحولات برخواسته از نیازهای عشایر نیز ادعاهای مسؤولین انقلاب در توجه به مناطق محروم بود.

3ـ1ـ پـرسـش هـای تـحـقـیـق

·                        آیا یکجانشین شدن عشایر منطقه به لحاظ اقتصادی به سود آنها بوده است؟

·                        چه تفاوت‌های اساسی در مشاغل و فعالیت‏های اقتصادی عشایر منطقه در دو دوره قبل و بعد از اسکان صورت گرفته است؟

·                        پس از اسکان جامعه عشایری مورد مطالعه، چه تشابهاتی با یکجانشینان منطقه پیدا کرده است؟

·                        تغییرات اقتصادی چه تحولاتی در زندگی عشایر منطقه به وجود آورده است؟

 

 

4ـ1ـ اهـمـیـت و ضـرورت تـحـقـیـق

ضرورت و اهمیت هر پژوهش به نتایج و فوائد نظری و عملی آن برمی‌گردد یعنی از یک طرف به پیشرفت تفکر علمی و از طرف دیگر به شناخت واقعیت‏ها مربوط می‌شود تا با توجه به شرایط خاص هر جامعه بتوان برنامه‌ها و طرح‌های مفیدی جهت بهبود و اصلاح آن برنامه‌ریزی و طراحی کرد.

بنابراین با توجه به این موارد بیان شده، نکات اساسی و حائز اهمیت در این بررسی به شرح زیر می‏باشد:

هر جامعه ای بر اساس شرایط منحصر به فردی که دارد، دارای ویژگی‏های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و . . . است که با سایر جوامع و محیط‏های اطرافش جدا می‏شودکه همین تفاوت‏ها به گونه ای هویت آن جامعه را در زمینه های مشخص شکل می دهد. به عبارتی دیگر، همین تفاوت‏هایی که در خصیصه‏های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و. . . وجود دارد، هویت ویژه آن جامعه است. از آنجایی که در این مطالعه شناخت فعالیت‏های اقتصادی جامعه مورد بررسی مد نظر ما است، مطالعه و شناخت هویت اقتصادی این جامعه می‏تواند رهنمودی مفید برای ما در این راه باشد. تفاوت در نوع معیشت در میان عشایر مورد مطالعه با دیگر جوامع اطراف خود، از این جمله‏اند. دامداری در میان عشایر همواره از اصلی‏ترین راه های امرار معاش بوده است، در صورتی که دامداری به شکلی که در بین عشایر مورد مطالعه قابل مشاهده است، هیچ‏گاه در میان یکجانشینان اطرافشان قابل رؤیت نیست.

 در مورد اسکان ایلات و عشایر مختلف موجود در سطح کشور تاکنون تحقیقات مختلفی صورت گرفته است که اغلب به بررسی همین امور پرداخته‌اند. در این تحقیقات بیشتر به سطح رضایت‏مندی و پیامدهای مختلف اسکان از دیدگاه عشایر و ایلات اسکان‌یافته شده پرداخته‏اند که این امر تحولات و پیامد های اسکان را به جوامع مورد مطالعه که عشایر هستند و نیز به جامعه دانشگاهی انعکاس می‏دهد. از سویی دیگر چنین تحقیقاتی می‏تواند به مسئوولینی که در صدد کمک و تجهیز این دسته از عشایر هستند می‏تواند بسیار سودمند و مثمر ثمر واقع گردد و آنان را در این امر یاری رساند. 

در چند دهه اخیر تغییر و تحولات فراوانی به به وقوع پیوسته است که در بسیاری از موارد موجب نوآوری‏هایی در ساخت‏های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی گردیده است و از سویی دیگر، زمینه‏هایی در این ساخت‌ها موجب تغییر و دستخوش شده‌اند و جنبه‏هایی نیز به کلی از بین رفته‏اند و دیگر کارایی گذشته را ندارند. به عنوان نمونه، دامداری یکی از اساسی‏ترین راه‌های امرار معاش در میان عشایر همواره به چشم می‏خورده است، اما امروزه به مانند گذشته چنین فعالیت‏هایی دیده نمی‏شود و تغییرات اساسی در این شکل و قالب کلی این فعالیت‏ها رخ داده است و دامداری به صورت دامپروری درآمده است که در روستای کریم‏آباد به خـوبی قابـل مشـاهده اسـت. بـنابرایـن با توجه به به این تغییرات و از بین رفتن بسیاری از زمینه‏های اقتصادی در میان عشایر، باید به جمع آوری این میراث کـهن و در حال نابودی بپردازیم .

با چنین بررسی‏هایی می‏توان از مشکلات و نابسامانی‏های جوامع عشایری تا حدودی آگاه شویم و یا اینکه تغییرات به وجود آمده در آن جوامع را بهتر بشناسیم که در این میان یکی از جنبه‏هایی که در آن چنین تغییراتی رخ داده است، فعالیت‏های اقتصادی و معیشتی است. این شناخت و آگاهی می‏تواند زمینه را برای برنامه‌ریزی مؤثرتر در مورد عشایر فراهم آورد. همان‏گونه که می‏دانیم این گونه برنامه‌ریزی‏ها باید با نیاز‏ها، ارزش‏ها و هنجار‏های جامعه مورد نظر منطبق باشد. در صورت انطباق است که چنین برنامه‌هایی مورد پذیرش و قبول این افراد واقع می‏شود. زندگی به صورت کوچندگی در گروه‏های مختلف از جمله ابتدایی‏ترین اشکال زندگی بشر در طول تاریخ بیان شده است و قدمتی چند هزار ساله دارد. جوامع کوچنده و گله‏دار نوعی از جوامعی‏اند که با محیط زیست سازگاری دارند. در این گونه جوامع چهارپایان از اصلی‌ترین منابع امرار معاش محسوب می‏شوند و ابعاد گله‏ها، میزان قدرت آنان را نشان می‏دهد. گرایشی مردسالارانه در این جوامع دیده می‏شود که ناشی از ماهیت متحرک و پر جنب و جوش زندگی شبانی آنان است و علاوه بر آن فعالیت‌های عمده اقتصادی در میان این جوامع خصلتی مردانه دارد[1]. بنابراین این گروه‌های کوچنده، فرهنگ و سنت طولانی را به همراه خود به دنبال می‏کشند. از این توقف چنین حرکاتی در قالب اسکان در یک زمان به این فرهنگ چند هزار‏ ساله خاتمه می دهد. بنابراین ثبت این گونه زندگی و استفاده از فرهنگ آنها برای اشکال بعدی زندگی آنان می‏تواند در شکل‏دهی آسان‏تر زندگی آینده آنان بسیار به کار آید.

5ـ1ـ اهـداف تـحـقـیـق

ـ هـدف کـلـی

ـ بررسی و مقایسه نوآوری‏های شغلی در میان عشایر اسکان‌یافته شهرستان مُهر

ـ اهـداف جـزئی

ـ بررسی رابطه میان یکجانشینی با توسعه فعالیت‏های شغلی در میان عشایر منطقه

ـ مقایسه دو دوره قبل از اسکان با دوره پس از اسکان به لحاظ فعالیت‏های اقتصادی و شغلی در میان عشایر منطقه

ـ بررسی رابطه میان عشایر مورد مطالعه با روستاییان اطراف در ارتباط با تبادلات اقتصادی در دو دوره قبل و پس از اسکان در شهرستان مُهر

1ـ برای اطلاعات بیشتر ر ک به: نولان، پاتریک و گرهارد لنـسکی، 1380، جامـعه‌های انسانی، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کلان، ترجمه ناصر موفقیان، تهران، نشر نی

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.





:: بازدید از این مطلب : 64
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
تاریخ انتشار : پنج شنبه 3 تير 1395 | نظرات ()
مطالب مرتبط با این پست
لیست
می توانید دیدگاه خود را بنویسید


نام
آدرس ایمیل
وب سایت/بلاگ
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

آپلود عکس دلخواه: